Vogelspotten met techno-dj Dominik Eulberg: 'De natuur is mijn grootste inspiratiebron'

De meest geniale artiesten - en los van het artistieke, ook gewoon de meest interessante personen - zijn voor mij de stille genieën. De mensen met erg uitgesproken passies en principes, die niet per se doen wat er van hun verwacht wordt of hoe het van hun verwacht wordt, maar die hun eigen ding doen. Op hun eigen manier.

Dominik Eulberg is zo iemand. Een Duitse bioloog die al 30 jaar op eigenzinnige wijze elektronische muziek produceert, met een boodschap. Zijn verhaal start met een grote passie voor natuur, dat de koers van de rest van zijn leven zou bepalen. Samen met fotograaf Willem Mevis werd ik uitgenodigd bij Dominik thuis in de Duitse Westerwaldregio, om over zijn passies te praten en samen de prachtige fauna en flora in de buurt te aanschouwen. Dit is het verslag van deze memorabele dag.

Dominik Eulberg: "Ik houd al van de natuur zolang ik me kan herinneren. Als kind was ik er continu door omringd, zonder tv of andere afleidingen. De natuur was mijn entertainment. Zelfs als klein kind kon ik al de meeste lokale planten en dieren benoemen. Muziek vond ik toen nog vreemd en kunstmatig, dat interesseerde me totaal niet. De natuur was mijn muziek. Pas toen ik later elektronische muziek ontdekte werd ik echt nieuwsgierig. Ik kon er maar niet aan uit hoe die vreemde en fascinerende geluiden werden gemaakt, dus daar wilde ik graag achter komen."

15:08

Na een lange rit van Brussel naar de Westerwald-regio in Duitsland komen Willem en ik toe aan het huis van Dominik Eulberg en zijn vrouw Natalia. Het is al namiddag. Eerder afspreken was geen optie, want zowel hij als zijn vrouw zijn echte nachtraven. Eulberg wacht ons buiten op en is duidelijk nog niet zo lang wakker.

Na een korte kennismaking stappen we - gewapend met een verrekijker - de auto in, om de mooie, bos- en meerrijke omgeving te gaan verkennen. We zouden gewandeld hebben, maar er restten ons nog maar een paar uren daglicht. In de auto, onderweg naar het eerste meer, kwam zijn jeugd als één van de eerste onderwerpen aan bod.

Eulberg: "Toen ik jonger was spendeerde ik veel tijd in clubs. De technoscene heeft altijd een grote invloed op mijn leven gehad. Als kind droeg ik felgekleurde kleding en praatte ik veel over vogels. Andere kinderen op school vonden me maar raar. Ze praatten over dingen als voetbal of auto's, wat ik nooit interessant vond, dus ik voelde me altijd een buitenstaander. Pas toen ik begon uit te gaan, ontmoette ik mensen waarbij ik meer mezelf kon zijn. Dat vind ik het leuke aan de technoscene: mensen omarmen diversiteit. Ik kon praten over de dingen die ik leuk vond en ook al begrepen ze niet per se alles waar ik het over had, ze toonden tenminste interesse en waardeerden me om wie ik was. Ze realiseerden zich dat, net als in de natuur, diversiteit belangrijk en zelfs noodzakelijk is om een omgeving te laten gedijen. Het is een eeuwenoud basisprincipe van de natuur voor het behoud van leven."

Dat idee motiveerde hem om in de jaren 90 te verhuizen van het platteland naar Bonn om er biologie te gaan studeren aan de universiteit, met een focus op ecologie en natuurbehoud. Later zou hij gaan werken als ranger in een Duits nationaal park, om uiteindelijk een hele resem verschillende jobs te combineren: erkend natuurbeschermer, ornitholoog, bioloog, ecoloog, bestsellerauteur, adviseur voor natuurbeschermingsorganisaties, vleermuisambassadeur, gastwetenschapper in het Natuurhistorisch Museum in Berlijn, televisiester met zijn eigen programma 'Eulbergs Kosmos' en - niet te vergeten - elektronische muzikant. Een diverse lijst aan jobs die één ding gemeenschappelijk hebben: zijn onuitputtelijke liefde voor de natuur. Elk van deze jobs gebruikt hij als platform om de schoonheid en diversiteit van natuur, en het belang van haar behoud, te communiceren aan zijn medemens. Want zoals hij het zelf zo mooi zegt: mensen nemen alleen waar waar ze gevoelig voor zijn en uiteindelijk beschermen ze alleen wat ze waarderen.

16:04

Terwijl we een parkeerplaats zoeken, en later al stappend naar de waterkant, wijst hij ons als een kind in een snoepwinkel op de verschillende diersoorten - voornamelijk vogels - die we rond ons zien. Zelfs terwijl hij - soms met lichte tegenzin - van Willem moest poseren voor foto's, kon hij het niet laten alle weetjes die in hem opkwamen te delen. Vooral over biodiversiteit en het behoud van lokale fauna en flora heeft hij een erg uitgesproken mening.

Eulberg: "Mensen worden wijsgemaakt dat het plaatsen van vogelkastjes, het bouwen van insectenhotels of het planten van bloemen in hun tuinen de biodiversiteit verbetert. Maar dat is vaak een vorm van greenwashing: tuinen vormen maar een heel klein percentage van de oppervlakte natuur in Duitsland en ze trekken alleen algemene vogelsoorten aan. Door de gewone vogelsoorten te bevorderen, kunnen de zeldzame vogelsoorten nog verder weggedrukt worden."

Wanneer we iets verder toevallig zo'n een insectenhotel tegenkomen, gaat hij verder: "Maar 7 percent van de inheemse wilde bijensoorten kan insectenhotels als thuis gebruiken. 75 percent van de wilde bijen bouwen hun broedplaatsen in de grond, dus het zou insecten veel meer helpen om gebladerte te verwijderen en de grond een beetje om te ploegen dan om een insectenhotel te plaatsen. Niemand verdient daar echter iets aan, dus het wordt niet gepromoot. Hetzelfde geldt voor bloemen: slechts 9 procent van alle inheemse insecten is daar tijdens hun leven in geïnteresseerd.

Ik wil echter niet pessimistisch zijn: het plaatsen van dit soort constructies in onze tuinen kan een heel goed educatief hulpmiddel zijn voor kinderen, en zoals ik al eerder zei, mensen kunnen niet beschermen of geven om wat ze niet kennen. Het is dus zeker waardevol om dit soort dingen te doen, maar het lost het grotere probleem niet op."

Over de huidige biodiversiteitscrisis blijf Eulberg realistisch. "Dat is een probleem dat de individuele burger niet kan oplossen. Het meest invloedrijke wat mensen kunnen doen is stemmen op de juiste partijen. Politici moeten de kern van het probleem oplossen, zoals boeren die nog steeds verboden chemicaliën gebruiken voor hun gewassen. Dat veroorzaakt enorme schade aan insecten in Duitsland."

Eulberg: "Wat je wel kunt doen, is verstandig zijn bij je aankopen in de supermarkt. Hoe minder mensen milieuonvriendelijke producten kopen, hoe minder er geproduceerd wordt. Minder vlees eten, of alleen vlees van dieren die niet massaal gekweekt zijn, zou een goed begin zijn."

17:04

Na een mooie wandeling langs meren en moerassen, overstroomde paadjes en half door bevers omgeknaagde bomen, stappen we terug naar de auto. De zon begint onder te gaan, dus rijden we terug naar Dominik en Natalia's huis. Dat vogels en insecten een cruciale rol spelen in hun leven, wordt bevestigd wanneer we voet zetten in huize Eulberg. Zo toonde Dominik erg fier zijn ingekaderde collectie kever-taxidermie, en kregen we van Natalia een reeks vlinderpoppen te zien, die overwinterden op verschillende plaatsen doorheen hun huis. Misschien is het omdat wij nogal stadsjongens zijn, maar we waren erg onder de indruk van deze buitenaards ogende dingen. Voor ons nog het meest verrassende was dat ze beginnen rondwaggelen als je ze aanraakt. Fascinerend!

Terwijl we Natalia over rupsen, vlinders en het kweken ervan horen praten is haar enthousiasme aanstekelijk. Die liefde voor vlinders is er altijd al geweest en uitte zich ook in haar contact met Dominik, die volgens haar een soort 'wandelende encyclopedie' is en in zijn jeugd ook veel vlinders bestudeerde. Het is mooi om te zien hoe compatibel deze twee mensen zijn, en hoe ze vanuit hun kleine hoekje in Duitsland hun best doen om een verschil te maken in de prachtige natuur die hen omringt.

17:38

Met een kop koffie om ons op te warmen installeren we ons in de woonkamer om wat meer te praten over zijn tweede grote liefde: muziek. Want ja, naast zijn passie voor natuur spendeert Dominik ook nog een aanzienlijk deel van zijn dagen met producen en DJ'en.

Eulberg: "Doordeweeks werk ik aan veel verschillende dingen die meestal gerelateerd zijn aan biologie en ecologie, en in het weekend ben ik altijd aan het toeren als DJ. Ik hou van deze balans, het brengt afwisseling in mijn leven en het zorgt ervoor dat ik de dingen die ik doe niet beu geraak. Muziek delen met mensen is mijn passie."

De jongere ravers onder ons weten het misschien niet, maar tot 2019 trad Dominik Eulberg minstens één keer per jaar op in België op plekken als Tomorrowland, Club Vaag en Cafe d'Anvers. Zijn laatste verschijning was een all nighter in Kompass. Hij herinnert zich nog goed de nacht in 2016 toen hij met Raving George, die toen nog maar net als Charlotte De Witte optrad, op de lineup stond in Cafe d'Anvers.

Eulberg: "Ik waardeer heel erg wat Charlotte De Witte doet, ze is een erg getalenteerde DJ. Op een avond in 2016 stonden we allebei geboekt in Cafe d'Anvers. Toen draaide ze nog erg diepe sounds!"

Sindsdien trad hij echter niet meer op in België, net als in andere continenten. Dat laatste is volgens hem een bewuste keuze. "De meeste DJ's hebben het gevoel dat ze de wereld moeten rondreizen om het te maken als artiest. Ik ben het daar niet mee eens. Ik ben van mening dat mensen wat meer voor hun eigen deur zouden moeten kijken. Daarom vermijd ik lange afstandsreizen voor DJ-sets: ik probeer zoveel mogelijk te draaien op plaatsen die ik met de auto of de trein kan bereiken.

België valt wel in die categorie, zoals je waarschijnlijk weet na vandaag, dus dat is niet de reden waarom ik daar niet geboekt wordt. Ik weet het eerlijk gezegd niet. Het hangt allemaal af van promoters die me boeken, en de Belgische promoters waar ik vroeger mee werkte zoals Kompass en Cafe d'Anvers vragen me gewoon niet meer."

Eulberg's muziekstijl valt binnen de diepere, meer melodische kant van house en techno. Een mooi voorbeeld is zijn optreden voor Cercle, het Franse platform dat livestreams van dj-sets host in unieke locaties. Ook al gaat die set naar de tweede helft wat de hardere richting op. In het interview erna vermelde hij dat hij het gevoel had dat het publiek daar wat meer nood had aan snellere muziek - een trend die ook wel eens de oorzaak zou kunnen zijn voor het gebrek aan boekingen in België.

Eulberg: "Na COVID hadden mensen veel energie en wilden ze hardere muziek. Ik ben er echter van overtuigd dat ook dit nog zal veranderen. Muziekgenres komen en gaan altijd in golven. Genres raken steeds uit de mode, om binnen de kortste keren opnieuw boven water te komen."

De impact van die tendens ziet Eulberg niet alleen op vlak van boekingen, maar ook tijdens het voorbereiden van zijn sets.

Eulberg: "De laatste tijd heb ik moeite om muziek te vinden voor mijn DJ-sets. Toen ik jonger was werkte ik in een platenzaak. Ook als bezoeker spendeerde ik veel tijd in platenzaken. Bij eentje waar ik regelmatig kwam liet de eigenaar me telkens nieuwe platen zien waarvan hij dacht dat ik ze leuk zou vinden. Dat was een grote inspiratiebron voor mijn sets. Tegenwoordig wordt er meer muziek uitgebracht dan ooit, maar vind ik maar weinig in mijn stijl. Een deel van de labels die ik vroeger frequenteerde, omdat ik wist dat wat ze uitbrachten goed was, brengen geen muziek meer uit of zijn van koers veranderd. Tale of Us en Afterlife volg ik al vanaf het begin, maar de muziek die ze tegenwoordig uitbrengen is te mainstream en te poppy naar mijn smaak. Voor mij persoonlijk horen vocals niet thuis in elektronische muziek. Ik hou ervan als pure muziek wordt gebruikt om het onzegbare uit te drukken. Een plek waar ik wel nog steeds muziek ontdek is de website Bleep. Zij hebben een mooie, gecureerde catalogus waar je digitale muziek kunt kopen."

Dominik Eulberg is niet alleen bekend als DJ. Zijn producties reizen veel verder de wereld rond dan hij zelf doet en worden tegenwoordig meer dan 150 duizend keer per maand beluisterd. Terwijl dat in het begin van zijn carrière nog meer uptempo muziek was, zoals misschien wel zijn meest bekendste nummer 'Dream Machine', is dat sindsdien steeds vaker complexe, relatief rustige electronica en zelfs ambient die hij produceert als soundtrack voor natuurdocumentaires. "Ik hou er niet van om mijn muziek in hokjes te stoppen, hoe een nummer klinkt gebeurt gewoon organisch. Ik produceer al jaren ambient-muziek voor natuurdocumentaires, in samenwerking met Jan Haft, maar ik heb die nooit apart uitgebracht. 'WALD' was de eerste soundtrack die ik uitbracht en ik kreeg zoveel positieve feedback, dat ik overweeg om vanaf nu alle - inclusief eerder onuitgebrachte - soundtracks een release te geven."

Nog zo'n prachtig luisteralbum - en direct ook mijn favoriet - is 'Mannigfaltig', wat vertaald kan worden naar 'diversiteit' of 'veelzijdigheid'. Het idee voor dit album ontstond tijdens een wandeltocht. Hij zag er een vlinder waarvan de naam letterlijk vertaald wordt naar 'gouden acht', een zangvogel die in het Duits 'negen-doder' wordt genoemd en de roep van een relmuis, waarvan de letterlijk vertaalde naam 'zeven-slaper' is. Hij ging verder op zoek en vond voor elk getal van één tot twaalf een naam van een inheemse diersoort. Op die manier kreeg elk van deze dieren een track op het album en is 'Mannigfaltig' een eerbetoon geworden aan de veelzijdigheid van de natuur.

Die veelzijdigheid wordt op een prachtige manier weergegeven in de videoclip van 'Goldene Acht', het achtste nummer op het album en tegelijk ook mijn persoonlijke all-time favourite. Het is een erg teder nummer dat naar mijn gevoel een zekere tristesse en melancholie met zich meedraagt. Daarom was ik erg benieuwd naar de betekenis die het nummer voor Eulberg zelf droeg.

Eulberg: "Goldene Acht (Gele luzernevlinder, red.) is een heldergele vlinder met een achtvormig patroon op de onderste buitenvleugels. Als trekvlinder reist een individueel dier vaak enkele honderden kilometers. In de loop van het jaar brengt de soort drie of zelfs vier generaties voort. De laatste generatie overwintert als rups. Met deze track wilde ik het verhaal vertellen van deze eindeloze reis van zuid naar noord en weer terug, in verschillende generatiestappen.

Maar om je vraag te beantwoorden: ik maak nooit nummers met bepaalde gevoelens in mijn achterhoofd, het komt gewoon vanzelf. Het nummer draagt wel een zekere droefheid in zich: vroeger observeerde ik deze vlindersoort elk jaar in mijn tuin en genoot ik urenlang met kinderlijke verbazing van zijn elegante vlucht van bloesem naar bloesem, maar tegenwoordig is hij zo goed als uitgestorven, dus ik zie hem niet meer. Dat is jammer."

19:57

Na een gezellig diner met zijn vieren - Natalia kookte voor ons een heerlijke pho met tofu - neemt Dominik ons mee naar zijn studio. Een vrij kleine ruimte, maar met een indrukwekkend aantal synthesizers. Een collectie die hij over de afgelopen 30 jaar opbouwde, maar uiteindelijk ook terug afbouwde naar het essentiële. Om keuzestress te vermijden, naar eigen zeggen.

Eulberg: "Als ik aan een nieuw album werk, begin ik altijd met een concept in mijn hoofd dat afkomstig is uit de natuur en dat ik in muziek wil omzetten. Ik weet hoe het album gaat heten, ik weet hoe de verschillende nummers gaan heten. Het artwork is al klaar lang voordat ik aan de muziek begin. Dit was het geval bij 'Mannigfaltig', maar ook bij mijn aankomende album. Daarop zijn de nummers vernoemd naar verschillende soorten vlinders. Ik heb al een eerste ontwerp van het artwork klaar, een gezelschapsspel in hetzelfde thema als het album en zelfs een aantal video's om later te gebruiken in een videoclip.

Mijn reden voor deze aanpak is omdat muziek maken voor mij aanvoelt als het maken van keuzes uit talloze opties. Er zijn oneindig veel combinaties van geluiden te maken, wat het voor mij erg moeilijk maakt om aan een track te beginnen. Zo'n kader creëren helpt mij dus enorm.

Als ik aan een track werk begin ik meestal met het schrijven van de hoofdmelodieën. Dan voeg ik de pads en baslijnen toe die erbij passen en programmeer ik een drumtrack. Als ik genoeg materiaal heb, begin ik het stuk te arrangeren tot een ruwe mix. In het geval van het komende album heb ik dit al gedaan aan het begin van 2024. Het finetunen laat ik liggen tot begin volgend jaar. Als ik dan het gevoel heb dat de muziek die ik heb geschreven de tand des tijds heeft doorstaan, dan maak ik ze af, zo niet begin ik opnieuw.

De eerste anderhalve maand van het jaar ben ik niet aan het toeren zodat ik me echt kan richten op mijn album. Muziek produceren is niet iets wat ik af en toe kan doen, als ik een uurtje vrije tijd heb. Als ik eenmaal aan een track begin te werken, kom ik in een creatieve headspace en het is heel moeilijk om daar weer uit te komen tot ik klaar ben. Natalia komt af en toe kijken en brengt me kopjes thee. Ik ben zo gefocust dat ik nauwelijks eet of slaap en als ik slaap, droom ik vaak over de muziek die ik aan het maken ben. Het gebeurt dat ik wakker word met nieuwe ideeën en meteen terug de studio in ga om ze op te schrijven."

21:48

Moe, maar voldaan, beslissen we om de dag af te ronden en de rit terug naar België in te zetten. Voor Dominik en Natalia begint de dag pas, terwijl wij onze spullen pakken, horen we hun afspreken wat ze nog allemaal zouden doen de komende uren. Voor we vertrekken willen we toch nog even wat verder te toekomst in kijken. Heeft iemand met zo'n lange, productieve carriëre nog dromen, dingen die hij wil bereiken of meemaken als muzikant?

Eulberg: "Nee, ik denk het niet. Als er iets is waar ik nog aan zou moeten werken, dan is het wel het vinden van een balans. Er zijn veel dingen die ik wil doen en soms doe ik te veel van één ding en geraak ik het beu, waardoor ik de andere dingen die ik wil doen verwaarloos. Die balans is iets wat ik voortdurend probeer aan te passen."

Een universeel probleem van de creatieve en ambitieuze mens, lijkt me. En hoe zit het met de toekomst van de planeet?

Eulberg: "Het komt wel goed met de planeet, daar hoeven we ons geen zorgen over te maken. Door de jaren heen heeft het al verschillende rampen en 5 massa-extincties overleefd en uiteindelijk herstelt het zich wel. Zelfs atoombommen zouden de natuur niet doden, ook al zou het miljoenen jaren duren om te herstellen. Het is de mensheid waar we ons zorgen over moeten maken, we maken de planeet onbewoonbaar voor onszelf. Alles wat tegen de natuur ingaat, gaat uiteindelijk tegen ons mensen in. Natuurbescherming is dus niets anders dan bescherming van de mens."