Tussen rave en middeleeuwen resoneren Moenen & Mariken

Elektronische muziek en poëzie. Beats en bezweringen. Liefdesverklaringen en opstandige manifesten. Moenen & Mariken is het muzikale kind van Robbe Embrechts en Maria Magdalena de Cort — een duo dat literatuur en muziek in de mixer gooit en daar iets uniek lijfelijks uit laat ontstaan. We spraken hen over rituelen, rave, therapy-speak, vrouwenhaat, en waarom dans soms het beste rouwproces is.

Kunnen jullie beginnen met jullie zelf even voor te stellen en hoe jullie project tot stand is gekomen?

Robbe: Wij zijn Moenen & Mariken, bestaande uit Robbe Embrechts en Maria Magdalena de Cort. We zijn een muzikaal duo dat elektronische muziek en poëzie combineert. We kennen elkaar vanuit de opleiding Drama aan het KASK.

Maria: Het project begon ooit op een poëzieavond van een dierbare vriend, die me vroeg wat teksten voor te brengen. Ik had zin om iets anders te doen, en liet dat toen begeleiden door beats. Daarmee is de bal aan het rollen gegaan.

Jullie muziek beweegt tussen intimiteit en confrontatie - gefluisterde liefdesverklaringen aan de ene kant, getierde manifesten aan de andere. Hoe ontstaat die balans in jullie werk?

Maria: De filosofe Amia Srinivasan stelt dat geen verlangen pre-politiek is, dat alles ingebed is in maatschappelijke systemen. Bij het schrijven van teksten voel ik dat ook heel erg.

Robbe: Het persoonlijke is politiek en het politieke is persoonlijk. Door die twee te combineren in één song ontstaat er een verband.

In jullie optredens klinkt iets opstandigs, maar nooit zonder nuance. Welke maatschappelijke thema’s voelen voor jullie dringend genoeg aan om te verwerken in tekst en klank?

Robbe: Eigenlijk zoals hierboven: dingen die een symptoom zijn van een groter geheel. Onder de actualiteit zweeft nog een hele realiteit die minder juicy is, minder krantenkop-materiaal.

Maria: Als deel van Magdalena collectief zeggen wij vaak: “We werken feministisch, we werken niet over feminisme.” Zo werken we ook hier. De vertellers in de teksten zijn vaak onbetrouwbare vertellers, schaduwkanten van mijzelf misschien - die vind ik een hele goeie manier om kritiek te geven zonder moraliserend over te komen. Leugenachtige teksten zijn het dikwijls.

Robbe: Sommige thema’s gaan we directer aan in de teksten, andere meer diffuus. We werken nu aan een song die expliciet kritiek geeft op therapy-speak. Het bewapenen met woorden die ooit soelaas boden maar nu hun betekenis hebben verloren.

Maria: Misschien is je ex-vriend niet “avoidant attached” of “narcissistisch”. Dat klinkt als een individueel probleem, terwijl het misschien in eerste instantie een systemisch probleem is - een probleem van het patriarchaat. Misschien zit er ergens toch een diepgewortelde vrouwenhaat. Narcisten zijn best zeldzaam, misogynie is dat niet. Vrouwenhaat is niet louter ‘ze niet serieus genoeg nemen’ of hun gebruiken voor hun lichaam, hen zien als empathie-automaten, als therapeuten: dat is het ook. Maar dat is een lang gesprek én voeding voor een nieuwe song.

Jullie maken muziek in zowel Engels als Nederlands, wat niet evident is in de elektronische muziekwereld. Hoe kiezen jullie wanneer jullie welke taal spreken, en wat betekent die tweetaligheid voor jullie?

Robbe: Ergens in oktober belde Maria me met de woorden: ‘Shit Robbe, ik heb gelogen dat we ook Nederlandstalige nummers maken, wanneer kunnen we in de studio?’

Maria: Een prestigieuze literaire prijs kwam met de vraag of we een paar nummers konden komen spelen op de uitreiking. Ze hadden wel één voorwaarde: het moest in het Nederlands. Natuurlijk zei ik tegen hen niet dat we dat nog niet hadden. We zijn direct begonnen met nummers te schrijven. Dat was een grote ontdekking, het is spannend in het Nederlands. Maar het Nederlands is een zware taal, ik geniet ook wel eens van de lichtvoetigheid die Engels kan bieden.

Robbe: Nederlands is heel intiem voor mij, het komt dichterbij, wat in goed contrast staat met bombastische, hyper producties. Dansproducties spreken lichamelijkheid aan, het balanceert op het moment dat woorden dikwijls toch tekort komen, en een lichamelijke kreet kunnen worden.

Maria: Nederlandse teksten voelen toch spannend in het huidig klimaat, ik droom van een grote Nederlandstalige punkbeweging tegen Vlaams nationalisme, tegen de propagandering met Nederlandstalige muziek. Dat kan op vele manieren.

De term 'ritueel' valt vaak in de beschrijving van jullie optredens. Hoe geven jullie betekenis aan dat rituele element?

Maria: We halen inspiratie uit allerlei rituele tradities, van de middeleeuwen (hence ‘Moenen & Mariken’) tot de rave scene. Denk aan hoe in de middeleeuwen performances vaak verweven waren met religie en ceremonie – teksten die niet gewoon gelezen werden, maar gezongen of gereciteerd met muziek, of zoals bij oud Griekenland, Sappho. Haar gedichten werden begeleid door een lier, waar het woord lyrics van komt. Dat waren geen vrijblijvende voordrachten, maar echt gedeelde, vaak heilige momenten. We zijn ook niet vies van het ‘reclaimen’ van katholieke retoriek of symboliek, omdat die vormen een kracht en collectieve herkenbaarheid hebben die we interessant vinden om te hergebruiken en herladen.

Robbe: Tegelijk zit er voor ons ook iets heel ritueels in hedendaagse clubcultuur. Het ritueel van clubmuziek – het verliezen van jezelf in een groter geheel, het opgaan in de groep – dat is óók een vorm van ceremonie. Rave heeft vaak een stigma van oppervlakkigheid, maar voor ons is het net het tegenovergestelde: het is een plek van diepgang, trance en collectieve transformatie. Dat rituele element zit dus niet alleen in de vorm of de esthetiek, maar ook in de intentie achter wat we doen en in de ervaring die het publiek kan hebben.

Maria: We proberen in onze optredens ruimtes te creëren waar al die lagen samenkomen – waar het rituele niet iets historisch of verhevens is, maar iets dat je lijfelijk kunt voelen. Iets dat verbindt en ontgrendelt.

Jullie komen uit verschillende artistieke werelden: literatuur, muziek, performance. Hoe ziet die samenwerking er concreet uit wanneer jullie aan een track werken?

Robbe: We zijn ook allebei opgeleid als acteurs en theatermakers, dat maakt dat we heel fysiek en intuïtief werken. Er is bij ons geen vast recept of strakke rolverdeling als we aan een track werken, en dat vinden we net zo tof. Songwriting is echt ons lievelingsdeel van het maakproces, juist omdat het zo open is. Wat ik soms ‘een ode aan veelheid’ noem – we hoeven geen compromissen te sluiten, we mogen op alles ‘ja’ zeggen.

Maria: Soms kom ik met een tekst af, soms heeft Robbe iets instrumentaals klaarliggen, soms scrollen we gewoon door iPhone-notities tot er iets klikt. En even vaak ontstaat het helemaal samen, in het moment.

Robbe: Die teksten geven ons de ruimte om muzikaal echt alle kanten op te gaan – daardoor voelt onze muziek ook als een soort lapjeskat van stijlen en invloeden. Alles mag naast elkaar bestaan, zolang het klopt in de sfeer. Het is een beetje zoals repeteren voor een voorstelling: je gooit iets op tafel, kijkt hoe de ander daarop reageert, en samen duw je het verder tot het begint te leven.

Jullie single ‘Loose Change’ klinkt als een zorgvuldig opgebouwde spanningsboog van sfeer, tekst en ritme. Kunnen jullie het maakproces van die eerste single eens reconstrueren — van het eerste idee tot de uiteindelijke mix?

Maria: ‘Loose Change’ was eigenlijk het eerste wat we samen gemaakt hebben, dus het heeft wel een speciale plek voor ons. Het begon vanuit een tekst die ik had geschreven tijdens een superdrukke periode. Ondertussen had Robbe een project openstaan met de werknaam ‘dubstep hiphop’, en toen hebben we die tekst opgenomen, een beetje experimenteel, zonder al te veel plan. De tekst zoals je die nu hoort, is qua volgorde totaal anders dan het origineel. Robbe heeft zich daar echt als een kunstzinnige chirurg op gestort en er een soort collage van gemaakt, completely blasphemous, if you ask me!!! Nee, het werkte tien keer beter.

Die tekst had zo’n gelaagdheid en zoveel verschillende beelden, dat het mij net inspireerde om die veelheid ook muzikaal te verbeelden. Het mocht wankelen, transformeren, schuiven. Dus het was geen lineair proces, eerder een soort alchemie: tekst, sfeer, ritme, productie die allemaal op elkaar reageren tot het iets wordt dat klopt in zijn eigen logica.

Jullie opkomende EP heet Elegies for Strings Attached. Wat kunnen we inhoudelijk verwachten van de rest van de EP?

Maria: De titel verwijst enerzijds naar het klassieke idee van een elegie als rouwlied, maar tegelijk ook naar verbondenheid - de strings die tussen mensen blijven hangen, ook na verlies, conflict of verandering. In die zin is de hele EP een soort rouwritueel, maar dan wel één met veel beweging, ritme en soms zelfs euforie. En strings, een knipoog naar strijkers natuurlijk.

De teksten gaan over verschillende vormen van rouw. Het grote verlies van een dierbare, de kleine, schurende pijn van het dagelijks leven: liefdesverdriet, het verliezen van jezelf, of het moeten opgroeien in een wereld die tegen je is - de wereld waarin al die pijn tegelijkertijd bestaat. Hoe mijn gevoelswereld gevormd is binnen structuren die daar eigenlijk weinig ruimte voor laten. Het zijn geen slogans, maar wel kwetsbare observaties: hoe leer je verlangen, hoe leer je eten, hoe leer je zacht zijn, in een wereld die daar niet echt om vraagt?

Eén song, ‘Breakfast-Lunch-Dinner’, gaat over de verstoorde relatie met eten die heel veel mensen met mij delen. Het gaat over de spanning tussen controle en loslaten. Ironisch genoeg is het één van onze meest uptempo tracks. Het blijft prachtig om mensen te zien dansen op iets dat voor mij een erg intieme barst is. Dat iedereen die lichamelijk viert. Het moment waarop iets dat zwaar is, licht mag worden — zonder dat het zijn betekenis verliest.

Dus in zekere zin is de EP ook een collage van stemmen, perspectieven, stemmingen — net zoals rouw zelf dat is. Nooit éénlijnig, nooit afgewerkt.

Een liveset vraagt iets anders dan een studio-opname. Hoe bereiden jullie je voor op een optreden zoals dat bij Broei?

Robbe: Een liveset is veel directer, fysieker - je deelt de ruimte en het moment met mensen. We stemmen onze set altijd af op de plek en de context. Een literaire avond vraagt iets heel anders dan een muziekfestival of een clubsetting. Elke ruimte heeft z’n eigen codes, en we proberen ons daar bewust toe te verhouden. Soms is het een luisterpubliek, soms zijn het danslichamen - beide zijn even spannend, maar vragen een andere energie.

We dromen er volop van om te timmeren aan een all-round liveshow, met visuals, sounddesign en performativiteit die elkaar versterken. Dus als iemand een residentie in de aanbieding heeft: hit us up!

Maria: Ik fantaseer ook wel over een Moenen & Mariken-liedboek, met onze teksten en bladmuziek, om onze songs opnieuw laatmiddeleeuws door te geven.

Jullie werk lijkt gemaakt om te resoneren, niet enkel te klinken. Hoe belangrijk is de relatie met het publiek tijdens jullie optredens? Speelt improvisatie daar ook een rol?

Maria: Wat we vaak terugkrijgen na optredens, is dat mensen zeggen: “Ik heb niet alles van de tekst of de muziek kunnen volgen, maar bepaalde strofes zijn echt blijven hangen.” En dat vind ik net heel mooi. We hebben er even aan gedacht om de teksten te projecteren, maar voorlopig kiezen we er bewust voor om die veelheid wat te laten overrompelen.

Robbe: Dat mensen zich kunnen vastklampen aan specifieke beelden of klanken die hen raken - dat voelt eerlijker dan alles uitleggen. Improvisatie speelt daarin ook een rol. Eén van de nummers, met een scherpe acid jungle sound, is qua tekst altijd geïmproviseerd geweest. Dat geeft ademruimte, ook voor ons. In een tijd waarin alles zo gecureerd en gefilterd is, willen we ook ruimte laten voor de yap - voor het onverwachte, het onaffe, het lijfelijke van het moment.

Voor wie jullie wil volgen of ontdekken — waar kunnen mensen jullie werk beluisteren, en hoe blijven ze op de hoogte van wat er komt?

Robbe & Maria: We hebben een Instagram, dat is @moenenenmariken, en Loose Change is al op alle platformen te beluisteren. Begin juni komt Breakfast-Lunch-Dinner eraan.